บทความอ้างอิงจากอาจารย์แสวง กลิ่นปทุม

การใช้ประโยชน์จากเมมเบรน           
  ในปัจจุบันมีการพัฒนาวัสดุที่ใช้ทำเมมเบรนกันมากขึ้น  และพัฒนาเทคโนโลยีการขึ้นรูปเมมเบรนให้มีประสิทธิภาพสูงขึ้น  กอร์ปกับการพัฒนาทางด้านวิทยาศาสตร์ เทคโนโลยีอุตสา-หกรรมในด้านต่าง ๆ มีมากขึ้น  ทำให้มีการนำเมมเบรนไปใช้ในหลายลักษณะ  ทั้งในชีวิตประจำวัน  กระบวนการผลิตทางอุตสาหกรรม  หรือแม้แต่ทางการแพทย์     แต่ส่วนใหญ่เมมเบรนได้ถูกนำไปใช้ในการแยกสารออกจากของผสม  ทั้งที่เป็นของแข็ง  ของเหลว  และก๊าซ    ก่อนที่จะกล่าวถึงการใช้ประโยชน์จากเมมเบรน  จะขอกล่าวถึงชนิด ลักษณะ กลไกการทำงานเบื้องต้น  และคุณสมบัติบางประการของเมมเบรน  เพื่อเป็นพื้นฐานในการเลือกใช้เมมเบรนแต่ละชนิดให้เหมาะสมกับลักษณะการใช้งานประเภทของเมมเบรน            ประเภทของเมมเบรนสามารถแบ่งได้ในหลายลักษณะ  ตามความเหมาะสมกับการใช้งานดังนี้
            1.  แบ่งตามแหล่งที่มาของเมมเบรน  อาจแบ่งได้ 2ประเภทคือ

1. เมมเบรนจากธรรมชาติ (Natural Membranes)
2. เมมเบรนที่สังเคราะห์ได้ (Synthetic Membranes)

2.  แบ่งตามลักษณะโครงสร้างเมมเบรน  อาจแบ่งได้เป็น 2ชนิดคือ

1. ISOTROPIC MEMBRANES  เป็นเมมเบรนที่มีส่วนประกอบและโครงสร้างสม่ำเสมอตลอดความหนาของเมมเบรน   ซึ่งสามารถแบ่งได้เป็น 3 ชนิด คือ
1. Microporous Membrane  เป็นเมมเบรนที่มีโครงสร้างเป็นรูพรุน   ใช้การคัดแยกมวลสารโดยใช้ขนาดของรูพรุนและขนาดของมวลสารเป็นเกณฑ์
2. Nonporous Membrane/Dense Membrane  เป็นเมมเบรนที่ไม่มีรูพรุน (เมื่อพจิารณาในระดับการวัดขนาดพื้นฐานของหน่วยความยาวปกติ)   มวลสารที่ผ่านเมมเบรนประเภทนี้ใช้หลักการแพร่ผ่าน  โดยใช้แรงขับเคลื่อนในรูปของความแตกต่างของความดัน ความเข้มข้น หรือความแตกต่างทางศักยเคมี (Chemical pataincait)  หรือความแตกต่างทางศักย์ไฟฟ้า อย่างใดอย่างหนึ่งหรือหลายอย่างประกอบกัน
3. Electrically charged memtrane / Ion – exchange membrane   เมมเบรนประเภทนี้จะเป็นแบบมีรูพรุน  หรือไม่มีรูพรุนก็ได้    แต่โดยทั่วไปจะมีรูพรุนขนาดเล็กมาก  โดยผนังรูพรุนหรือสายโซโพลิเมอร์จะต้องมีสารที่มีประจุ (Charge functional group) ติดอยู่   ซึ่งจะมีทั้งแบบที่เป็นประจุบวกและแบบประจุลบ  เป็น Anion exchange membrane และ Cation exchange membrane ตามลำดับ   แรงขับดันให้สารผ่านเมมเบรนประเภทนี้จะใช้ความแตกต่างของความเข้มข้นของมวลสารหรือความแตกต่างของศักย์ไฟฟ้า
2. ANISOTROPIC  MEMBRANES / ASYMAMETIC MEMBRANE   เป็นเมมเบรนที่มีลักษณะโครงสร้างแตกต่างกันตามชั้นความหนาของเมมเบรน

ซึ่งในเนื้อเมมเบรนอาจเป็นทั้งเมมเบรนแบบเนื้อแน่น (Nonporous membrane) และเมมเบรนแบบมีรูพรุนอยู่ในแต่ละชั้นความหนาของเมมเบรน
3.  แบ่งตามวัสดุที่ใช้ทำเมมเบรนได้ 4 ประเภทดังนี้

1. Polymeric membrane  เมมเบรนที่ทำจากสารประกอบโพลีเมอร์ได้แก่ PE, PP, PVDF, PSO, ฯลฯ
2. Ceramic membrane
3. Metalic membrane
4. Liquid membrane
• แบ่งตามลักษณะการขึ้นรูปเมมเบรนได้ 3 ประเภทดังนี้
1. เมมเบรนที่ขึ้นรูปเป็นแบบแผ่นบาง  ซึ่งสามารถนำมาประกอบเป็นโมดุลแบบแผ่นม้วน (Spiral wound)
2. ท่อทรงกระบอก (Tubular)
3. ท่อเส้นใย (Capillary tube / Hollow – Fiber หรือ Hollow Fine Fiber)
• แบ่งตามลักษณะการคัดกรอง  ซึ่งแบ่งได้ 5 ชนิดดังนี้
• ไมโครพิลเตชั่นเมมเบรน (Microfiltration, MF)
• อัลตราฟิลเตชั่นเมมเบรน (Ultrafiltration, UF)
• นาโนฟิลเตชั่นเมมเบรน (Nanofiltration, NF)
• รีเวอร์สออสโมซีสเมมเบรน (Reverse Osmosis, RO)
• อิเลคโทรไดอะไรซีส (Electro Dialysis, ED)